PAMIĘCI STRAJKU SZKOLNEGO DZIECI WRZESIŃSKICH
Z OKAZJI 120. ROCZNICY

Społeczność Miasta i Gminy Września w roku 2021 obchodziła jubileusz 120. Rocznicy Strajku Szkolnego Dzieci Wrzesińskich. Protest uczniów Katolickiej Szkoły Elementarnej we Wrześni w 1901 r. był szczególnym przejawem walki o polskość w okresie zaborów. Dzieci, które stanęły w obronie nauczania religii w języku polskim otrzymywały okrutne kary od nauczycieli. Stały się symbolem walki z germanizacją i o przetrwanie polskiej tożsamości narodowej. Honorowy patronat nad obchodami objęli: abp Wojciech Polak, Prymas Polski, Instytut Pamięci Narodowej, Wielkopolski Kurator Oświaty, Archiwum Państwowe w Poznaniu, Wielkopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Z okazji 120. rocznicy Strajku Szkolnego Dzieci Wrzesińskich Urząd Miasta i Gminy we Wrześni oraz Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich podjęły różne działania aby godnie uczcić bohaterów wrzesińskich wydarzeń z 1901 r.

Wpisanie grobów uczestników strajku szkolnego spoczywających na cmentarzach we Wrześni do ewidencji grobów weteranów 
W 2019 r. na wniosek Dyrektora Muzeum Regionalnego im. Dzieci Wrzesińskich Sebastiana Mazurkiewicza Prezes Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie dr Jarosław Szarek decyzją z 10 lipca 2019 r. wpisał do ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski groby uczestników Strajku Szkolnego Dzieci Wrzesińskich  z 1901 r. znajdujące się na terenie Miasta i Gminy Września. Od tego momentu groby objęte są ochroną prawną.          

Odbudowa pomnika nagrobnego Bronisławy Matuszewskiej ze Śmidowiczów
W 2020 r. podjęta została decyzja o odbudowie zniszczonego pomnika nagrobnego Bronisławy Śmidowicz Matuszewskiej, inicjatorki strajku szkolnego w 1901 r., znajdującego się na cmentarzu parafialnym przy ul. Gnieźnieńskiej 4 we Wrześni. Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich po uzgodnieniach z Instytutem Pamięci Narodowej – Biurem Upamiętniania Walk i Męczeństwa przystąpiło do odbudowy pomnika. Znacznie zniszczony pomnik nagrobny wykonany z lastryka został rozebrany. W jego miejsce wybudowano nowy pomnik z granitu nawiązujący kształtem do pierwszego pomnika. Zachowano treść dawnego napisu. Odbudowę pomnika współfinansował Instytut Pamięci Narodowej. Dzięki temu osoba, której działania przyczyniły się do walki o przetrwanie polskości w okresie zaborów została godnie upamiętniona.

Ustalenie listy uczestników strajku szkolnego w roku szkolnym 1901/1902
Pracownicy Muzeum Regionalnego im. Dzieci Wrzesińskich przeprowadzili badania źródłowe w materiałach archiwalnych znajdujących się w zasobach Archiwum Państwowego w Poznaniu oraz w opracowaniach. Do konsultacji poproszono także osoby, którym temat strajku szkolnego jest znany i bliski w związku z pełnionymi funkcjami oraz zainteresowaniami. Na podstawie przeprowadzonych kwerend zebrano 9 głównych list uczniów, których można było uznać za uczniów biorących udział w strajku szkolnym w 1901 r. Po analizach stworzono listę 117 uczniów Katolickiej Szkoły Ludowej we Wrześni, którzy w roku szkolnym 1901/1902 w jakimkolwiek miejscu w materiałach archiwalnych wymienieni zostali jako uczniowie biorący udział w proteście (uczniowie odmawiający nauki religii w języku niemieckim oraz uczniowie, którzy okłamali nauczycieli).

Tablica pamiątkowa poświęcona Dzieciom Wrzesińskim z okazji 120. rocznicy strajku szkolnego
Z inicjatywy Burmistrza Miasta i Gminy Września Tomasza Kałużnego powstała tablica pamiątkowa poświęcona uczestnikom Strajku Szkolnego Dzieci Wrzesińskich. Na tablicy znalazły się nazwiska uczniów biorących udział  we wrzesińskich wydarzeniach strajkowych 1901-1902 r. ustalone w badaniach przeprowadzonych przez Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich. Treść tablicy stworzył Mirosław Jadryszak, zaś projekt plastyczny wykonał Radosław Karbowiak. Dofinansowania powstania tablicy pamiątkowej udzielił Instytut Pamięci Narodowej.

Plansze edukacyjne o Strajku Szkolnym Dzieci Wrzesińskich
Urząd Miasta i Gminy we Wrześni zlecił projekt i wydruk 1400 plansz edukacyjnych ukazujących Strajk Dzieci Wrzesińskich. W kosztach partycypował Instytut Pamięci Narodowej oraz Wielkopolski Kurator Oświaty. Plansze zostały rozesłane do wszystkich wielkopolskich szkół podstawowych. Planszę zaprojektowała Magdalena Waszak. Tradycyjnie przygotowane zostały promocyjne koszulki o tematyce Strajku Szkolnego Dzieci Wrzesińskich. Autorem projektu wyłonionym w drodze konkursu została Zuzanna Kala.

Realizacja filmu dokumentalno-fabularyzowanego „Dzieci Wrzesińskie 1901” 
W 2020 r. Urząd Miasta i Gminy we Wrześni oraz Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich zrealizowały film dokumentalny z elementami fabularyzowanymi pt. „Dzieci Wrzesińskie 1901” w reżyserii Antoniego Wojtkowiaka. W filmie wystąpili jako rozmówcy: Prymas Polski abp Wojciech Polak, prof. Agnieszka Gromkowska-Melosik (UAM), Tomasz Łęcki (MNP), Adam Kaczmarek (IPN), Sebastian Mazurkiewicz (MRW); jako aktorzy: ks. Grzegorz Dębowski, Mirosław Jadryszak, Anna Wardęska, Anastazja Żak, uczniowie szkół podstawowych we Wrześni nr 2 i nr 6 oraz  w Nowym Folwarku, chór pod dyrekcją Agnieszki Zamiary i przy licznej współpracy osób pod kierunkiem Artura Mokrackiego. Film nagrywany był w muzeum, kościele farnym, w domu przy ul. Warszawskiej, na terenach zielonych we Wrześni oraz w budynku sądu i pałacu prymasowskim w Gnieźnie. Premiera filmu odbyła się 30 maja 2021 r.

Realizacja filmu dokumentalnego „Strajk Szkolny Dzieci Wrzesińskich” i 15 filmów o Muzeum Regionalnym im. Dzieci Wrzesińskich
Fundacja Dzieci Wrzesińskich wraz z Muzeum Regionalnym im. Dzieci Wrzesińskich przygotowała film dokumentalny pt. „Strajk Szkolny Dzieci Wrzesińskich”. Film zrealizowali Krzysztof Marek Nowak i Zdzisław Siwik. Produkcja została sfinansowana przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego. Prezentacja filmu planowana jest na czerwiec 2022 r. Równocześnie Fundacja Dzieci Wrzesińskich wraz z Muzeum Regionalnym zrealizowała cykl 15 filmów opowiadających o historii i zbiorach Muzeum Regionalnego im. Dzieci Wrzesińskich. W filmach wystąpili Sebastian Mazurkiewicz, dyrektor oraz Szymon Adamczyk, adiunkt muzealny. Filmy zrealizował Krzysztof Marek Nowak. Dofinansowania udzieliło Narodowe Centrum Kultury.

Skanowanie 3D ekspozycji muzealnej
Fundacja Tornister Młode Media w ramach grantu Powiatu Wrzesińskiego wykonała skanowanie 3D sal ekspozycyjnych Muzeum Regionalnego im. Dzieci Wrzesińskich. Dzięki temu można zdalnie zwiedzić wrzesińskie muzeum.

Publikacja „Strajk Szkolny Dzieci Wrzesińskich”
Muzeum przygotowało także publikację „Strajk Szkolny Dzieci Wrzesińskich” pod redakcją Sebastiana Mazurkiewicza przy współpracy Szymona Adamczyka, Adama Kaczmarka, Mariana Langnera i Mariana Torzewskiego.

Digitalizacja zasobu archiwalnego „Powiatowy Inspektorat Szkolny we Wrześni” 
W ramach prac na prośbę Dyrektora Muzeum, Archiwum Państwowe w Poznaniu dokonało digitalizacji całego zespołu archiwalnego Powiatowy Inspektorat Szkolny we Wrześni (Kreischulinspektorat Wreschen) znajdującego się w zasobach Archiwum Państwowego w Poznaniu Oddział w Gnieźnie. Zdigitalizowane materiały Archiwum Państwowe w Poznaniu udostępniło dla celów badawczych do Muzeum Regionalnego im. Dzieci Wrzesińskich. Muzeum pozyskało także nowe pamiątki dotyczące Strajku Szkolnego Dzieci Wrzesińskich. Nawiązano także nowe kontakty z rodzinami uczestników strajku szkolnego. Efekty tych działań zaprezentowane zostały na okolicznościowej wystawie pt. „Strajk Szkolny Dzieci Wrzesińskich”. Na wystawie pokazane były materiały archiwalne z zespołu Powiatowy Inspektorat Szkolny we Wrześni (Kreischulinspektorat Wreschen) znajdujące się w zasobach Archiwum Państwowego w Poznaniu Oddział w Gnieźnie oraz materiały dotyczące strajku pozyskane w ostatnim czasie przez wrzesińskie muzeum. Wystawa czynna była od 20 maja do 30 września 2021 r.

Wniosek o wpisanie dawnej Katolickiej Szkoły Elementarnej we Wrześni jako Pomnik Historii 
Jako zwieńczenie działań związanych z obchodami rocznicowymi do Generalnego Konserwatora Zabytków złożony został wniosek o wpisanie dawnej Katolickiej Szkoły Elementarnej „Dzieci Wrzesińskich” we Wrześni jako Pomnik Historii. Wniosek pozytywnie zaopiniowany został przez Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu i przekazany został do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Remont elewacji budynku dawnej Katolickiej Szkoły Elementarnej „Dzieci Wrzesińskich”
Jednocześnie dzięki wsparciu finansowemu Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego w roku jubileuszowym udało się przeprowadzić całościowy remont elewacji budynku dawnej Katolickiej Szkoły Elementarnej „Dzieci Wrzesińskich”.

Muzeum w ministerialnych programach "Poznaj Polskę" i "Polska w Twoim domu"
We wrześniu 2021 r. Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich mieszczące się w budynku dawnej Katolickiej Szkoły Elementarnej „Dzieci Wrzesińskich” zostało wpisane przez Ministerstwo Edukacji i Nauki w ramach przedsięwzięcia „Poznaj Polskę” na listę obiektów edukacyjnych dla wszystkich klas w zakresie tematycznym „Kultura i dziedzictwo narodowe” (punkt 598). Zaś Ministerstwo Spraw Zagranicznych wpisało Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich do programu „Polska w Twoim domu” jako miejsce warte odwiedzenia przez każdego Polaka.